Dramanın ilgi alanları bireysel olarak insanlar ve etrafındaki dünya ile iletişimdir, ancak önemli ölçüde otizm eğitim alanında da uygulanabilir. Yaratıcı drama uygulamalarının temel taşlarından olan grup doğaçlamalarında bir kişinin diğer bir kişi ile birebir çalışma yapması bireylerin doğal etkileşim sürecinde olmasıdır.
Benzer şekilde, zihninde yaratığı dünya ile gerçek dünya arasındaki ilişkiye uyaranlarında etkisiyle tepki vermesi, ayrıca drama eğitiminde sahne malzemeleri, kostüm, ışık ve müzik estetik yaratıcılığı çocuklarda geliştirici önemli etkenlerdir, bu durum otizm spektrum içinde geçerlidir.
Drama çalışmalarına adapte olan çocuklarda dil konusundaki bilgilerini başka konulara ilgi seviyesini anlama, iletişim biçimi ve ne hayal ettiğini farklı açıdan anlamanıza yardımcı olur.
Drama hangi seviyede olursa olsun çocukları etkilemek için farklı şekillerde kullanılabilir. Drama çalışmaları her zaman, herkes için güvenli ortamlarda ve drama eğitmenleri tarafından yapılır. En önemlisi, drama gerçek yaşamın sağladığı sosyal deneyim açısından yapılandırılmış bir ortamda yansıtılmasını sağlar, kısaca drama hayatın provasıdır.
Dramanın otizmli bireylerde kullanımına ilişkin son araştırmalar, çocuklar için ortalama olarak erişilebilirliğini vurguluyor. Yapılan çalışmalarda vurgulananlar sosyal algı, adapte oluş konularının geliştirilmesi yönündedir, işbirliği ve iletişim, kendine güven, empati ve kendini kontrol.
Burada belirtilen, entegre olmamış bireylerde problem davranışların görüldüğü bu tür davranışların insan doğası olarak kabul görmesi ve normalleştirilmesi otizmli çocukların gelişimine katkı sağlamaması.
Oysa, düzenli drama çalışmasına katılan otizmli çocuklar araştırmacıların beklentilerinin üstünde bir istek olduğu gözlemlenmiştir. Katılımcıların tanımladığı, yaratıcılıkla meşgul olabilmek için etkiyici drama oyunları, roldeki diğer kişilere yanıt, oluşturulan karakterlerin incelenmesi ve eğlenmek için performans yaratmak drama çalışmasının ana hatlarıdır.
Otizmli gençlerin dramaya tepkilerinin araştırılmasında, konuşmayan bireylerin, drama hakkında rapor edilen duyguları; drama etkinliğine katılmanın mutluluğu, eğlence, heyecan ve gururu ifade ettiğidir.
Sanat ve Beşeri Bilimler Araştırma Konseyinin finanse ettiği proje Otizm;
Drama, Performans ve Ordamlarasılıkların Otizm Spektrum Sendromuna Etkisi, kısmen bu alanla ilgileniyor. Bu proje farklı perspektiflerin otizme etkisini ve otizmli çocuklar ile çalışmak için otizmli olanlara yönelik düzenleyip yapılıyor. Bu proje dramanın çalışmaları otizmli bireylere uygun şekilde algı ve etki tarzlarına uyumlu ışık kullanımı, ses, kumaş, kostüm, kukla ve maskelerle yapılan canlandırmaların ‘neurodivergent estetik’ yani, drama sosyal tabanlardan daha çok duygusal tabanlı bir eğitim. Etkileşim durumu ‘planlanmış enerji paylaşımı’ sembolik iletişimden daha fazla, (bu da konuşarak ve konuşmadan gerçekleşen iletişim) estetik otizmli bireylerin deneyimlerinde anlattıkları diğerleri ile beraber olmak. Bu araştırmacıların drama ile adil ve eşitlikçi bir alanda çocukların kendi deneyimlerini kazanmaları ve bunları paylaşmaları.
Bu çalışmalarda önemli olan nokta, çocuğun olduğu kişiyi değiştirmek değil kendi algılarını geliştirmesi. Öğrenmenin amacı çocukların özgürlük alanını genişletmek ve kendi hedef ve sorumluluklarını yerine getirmelerini sağlamak. Bazı otizmli çocukların raporlarında belirttikleri diğer insanlarla iletişim halinde olmaktan hoşlandıkları bazıları ise bunun önemli olmadığını belirtiyor.
Drama çocukların kendilerini yönetme ve bunu deneyimleme imkanı sağlayarak kendilerine olan güvenin gelişmesini ve rahat olmalarını sağlıyor.
Araştırmanın en önemli konusu sosyal dünyayı anlaşılır hale getirmektir. Kişisel deneyimini yazan otizmli Guniella Gerland ( 2013) otizmli kişinin diğerleri gibi bir konuya odaklanamadığını fakat diğer konuları daha iyi anlayıp günlük hayatta daha başarılı şekilde yaptıklarını belirtiyor.
Drama konuları ‘sesli düşünmeyi’ sağlayarak sosyal deneyimleri istediğin zaman durdurup tekrar etme imkanı sağlar.
Dramayı kullanmak, insanlar arasında ve sosyal hayattaki ilişkilerin nasıl gittiğini daha net bir şekilde görüp kendilerine nasıl yansıdığını anlamamıza yardımcı olur. Bu sebepten, yaratıcı dramayı otizmli bireylerin eğitiminde kullanmak, kişinin bireysel ihtiyaçlarını, sosyal iletişimini geliştirmeyi öğrenmeleri için yardımcı olma amaçlıdır.
Dr. Carmel CONN- South Wales University
(Using Drama with Children on the Autism Spectrum)
Tercüme : Fulya CANBOLAT- Atölye Drama – @atolye_drama