Yasemen Duran – Çocuk Gelişimcisi
Instagram: @cgyasemenduran
18 yaşın altında çocuğu bulunan ve onlar için rapor çıkarmak isteyen ailelerin bu aralar çok sık karşılaştıkları bir kelime, ÇÖZGER. 20 Şubat 2019 yılından itibaren yürürlüğe konan ve 2020 yılı itibariyle kesin olarak uygulanmaya başlayan ÇÖZGER, özel gereksinim nedeniyle hastaneden rapor almaya çalışan aileleri de hastaneleri de rahatlatmayı amaçlıyor. Peki ÇÖZGER ne demek, neleri değiştirecek? ÇÖZGER ile hangi avantajlar korunacak?
ÇÖZGER Nedir?
ÇÖZGER, hastanede verilen Sağlık Kurul Raporu yerine geçen rapordur. Açılımı, ‘Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu’dur. 18 yaş altı özel gereksinime sahip çocuğu olan aileler, bundan sonra Sağlık Kurum Raporu değil, ÇÖZGER alacaktır. Bunun nedeni çocukların gereksinimlerinin yetişkinlerden farklı olmasıdır. Bu kapsamda çocuklara verilecek rapor ile yetişkinlere verilecek raporun da farklı olması gerekmektedir.
Neden Değişti?
Sağlık Kurulu Raporu’nun yerine ÇÖZGER alınması zorunluluğu, eski sistemde karşılaşılan bazı problemlerden kaynaklanmaktadır. Bu sorunlar şu şekildedir:
- Çocuklar, genel gelişim evrelerine göre değerlendiriliyordu. Bu nedenle değerlendirmede sorunlar yaşanıyordu.
- Erişkinler esas alınarak değerlendirme alındığından, çocukların performansı yanlış değerlendiriliyordu.
- Özellikle 0- 3 yaş arası çocukların değerlendirilmesinde engel durumu belirleme konusunda sorun yaşanmaktaydı.
- Aynı çocuk için farklı kurul değerlendirme raporları çıkıyordu, çünkü her kurulun değerlendirme kriterleri farklıydı.
- Seyri nedeniyle ağır engele neden olması beklenen hastalık türlerinde bebeklerin değerlendirmelerinde eksikler bulunuyordu.
- Özellikle 1 yaşın altındaki bebekler, erken eğitim ve tanı imkanlarından mahrum kalıyordu.
ÇÖZGER’in Eski Tanılamadan Farkı Ne?
ÇÖZGER’in farkları şu şekilde sıralanabilir:
- Sağlık, SGK ve sosyal haklardan yararlanma hızı düşer. Kurumlara gönderilecek mevzuat sayesinde daha hızlı sonuçlandırılan bir değerlendirme evresi var olur.
- Engel oranı rapor üzerinde yazılı olarak bulunmaz.
- İfadeler değiştirilmiştir. Özellikle otizm ile zihinsel zorluğun bir arada olması durumuna karşın, raporda zihinsel gerilik, mental retardasyon gibi ifadeler yer almaz. Onun yerine sadece çocuğun ihtiyaçlarının bulunduğu özel gereksinim alanları işaretlenir. Bu alanların desteklenmesi sağlanır.
- Tanılarda da bu tarz rencide edici terimler bulunmaz.
- Rapor alım hızı düşürülmüştür. Bu kapsamda rapor alımlarında en geç 30 gün içinde raporlar ailelere teslim edilir.
ÇÖZGER’de Tanı Çeşitleri Nasıl Belirlenmiştir?
ÇÖZGER’de belirtilen tanı türleri, şu şekildedir:
- %20-39 arası tanı alınması durumunda Özel Gereksinim Vardır (ÖGV)
- %40- 49 arasında Hafif Düzey ÖGV
- %50- 59 arasında Orta Düzey ÖGV
- %60- 69 arasında İleri Düzey ÖGV
- %70- 79 arasında Çok İleri Düzey ÖGV
- %80- 89 arasında Belirgin ÖGV
- %90 üzerinde olması durumunda Özel Koşul Gereksinimi tanıları bulunur. Ayrıca engel durumunun doğumda mı ortaya çıktığı, yoksa doğum sonrası mı gözlemlendiği tanıda kodlarla beyan edilir.
Nerde Bu Engel Oranı?
Rapor üzerinde engel oranını görememek ailelere, çocuğun bazı haklardan yararlanamayacağını düşündürebilir. Ancak rapor üzerinde yer alan bir karekod görülmektedir. Bu kodun okutulmasından sonra engel türü ve oranı ile ilgili diğer tüm bilgilere sahip olunabilir.
ÇÖZGER’i Nasıl Alırım?
ÇÖZGER raporunu almak için yapmanız gereken, öncelikle randevu almaktır. Randevu sırasında çocuğunuzun 18 yaşından küçük olduğunu beyan etmeniz durumunda, zaten randevu verilecek ve rapor ÇÖZGER olarak çıkacaktır. Bu süreçte çocuğun görüneceği doktorlar şu şekildedir:
- Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları ya da yan dal uzmanları,
- Göz hastalıkları uzmanı,
- Kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı,
- Çocuk cerrahisi uzmanı,
- Çocuk nöroloji uzmanı,
- Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı,
- Fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı,
- Ortopedi ve travmatoloji uzmanından en az 4 branş hekimi çocuğu değerlendirmelidir.
ÇÖZGER ile çocukların eğitimlerinde büyük ilerleme gösterilmesi ve ailelerin işlerinin kolaylaştırılması sağlanmıştır. Bundan sonra rapor süresinin sonunda tüm çocuklara ÇÖZGER verilecektir.