Yasemen Duran
Çocuk Gelişimci
Instagram: @cgyasemenduran
Otizm şüphesiyle çocuğunuzun tanı alması söz konusu olduğunda, ne yapmanız gerektiğini bilmiyorsanız, bu yazımız size yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Otizm tanısı, yapılacak başvuru sonrası sağlık raporu alınması, RAM başvurusu, rehabilitasyon merkezi seçimi ve eğitime başlanması aşamalarından oluşmaktadır.
Otizm Tanısında İlk Adım: Sağlık Raporu Alımı
Çocuğunuzda otizm belirtileri fark etmiş olabilirsiniz. Çocuğunuzun, yaptığınız araştırmalar sonucunda otizm tanısı alması gerektiğini öğrenmiş olabilirsiniz. İlk yapmanız gereken, uzman bir çocuk psikiyatristine gitmektir. Çocuk psikiyatristi gerekli incelemeyi yaptıktan sonra teşhisi koymakla yükümlüdür. Ve teşhis konuldu… OTİZM. İlk adım, sağlık raporu alınmasıdır. Alınacak sağlık raporu için, kadrosunda çocuk psikiyatri kliniği bulunan bir hastaneye başvurmanız gerekmektedir. Sağlık kurulu raporunda, son olarak hayata geçirilen ÇÖZGER uygulaması ile yetişkin psikiyatri kliniklerinde de otizm tanısı konmasına karar verilmiştir. Ancak bu kolaylık henüz hayata geçirilmemiştir. Aynı zamanda ÇÖZGER düzenlemesinin henüz hayata geçmiş olması, tanı sürecinde başvurulacak sağlık kurulundan randevu alınmasını daha zor ve uzun süren bir işlem haline getirmiştir. Rapor için randevu verilmesi ve raporun çıkarılması süreçleri bu bağlamda uzamıştır. İçinde çocuk psikiyatrisi bulunan hastaneleri öğrenmek için İl Sağlık Müdürlüğü’ne başvurabilir ya da ilinizde bulunan başlıca hastanelerin telefon numaralarını sorgulama için kullanabilirsiniz. Hastaneden, randevu gün ve saatinde orada bulunarak sağlık raporunuzu alabilirsiniz.
Sağlık raporunda tanı kısmı bulunur mu?
Evet. Sağlık raporunun üzerinde tanı kısmı bulunur. Ancak tüm tanılar otizm başlığı altında verilmektedir. Bu nedenle Asperger, yaygın gelişimsel bozukluk (YGB) gibi bozuklukların tamamı otizm olarak sağlık raporunda yer bulur. Raporda, engelin yüzdesi de yer alır. Genel engel oranı %40 olarak görünüyorsa çocuk eğitim almaya hak kazanır. Fakat 20 Şubat 2019 tarihli 30692 sayılı resmi gazetede yayınlanan ÇÖZGER tipi raporda engel oranı yazmamaktadır. Tanı ve Özel Koşul Gereksinimi Vardır ifadesi vardır.
Otizm Tanısında İkinci Adım: RAM Başvurusu
Sağlık raporunuzu aldınız. Ancak sürecin nasıl işleyeceğini bilmiyorsunuz. Bu konuda ilk yapmanız gereken, RAM’a başvuru yapmaktır. Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM), eğitim için gerekli raporları hazırlamaktan ve çocuğunuzun eğitsel değerlendirmesini gerçekleştirmekten sorumludur. Sağlık raporunu almanızın ardından RAM başvurusunu gerçekleştirmeniz gerekir. Raporunuzu aldıktan sonra atacağınız tüm adımlar sizin sorumluluğunuzdadır. Çocuk sağlık raporunda otizm tanısını almış olsa bile, aile sonraki adımları yerine getirmemekte özgürdür. RAM randevusu alımı, ailenin sorumluluğundadır. Aile, ikamet adresine en yakın Rehberlik Araştırma Merkezi’ne gidilerek randevusunu alabilir. Randevu gün ve saatinde orada olunarak çocuğun değerlendirmesinin alınması sağlanır. Değerlendirme, RAM yetkilileri tarafından yapılır ve tanı detaylandırılır. Çocuğun o anki performansını ve çalışılması gereken alanları açıklayan RAM raporu ile aile istediği rehabilitasyon merkezine başvuru yapabilir.
Otizm Tanısında Üçüncü Adım: Eğitime Başlama
Rehabilitasyon Merkezi Seçimi Nasıl Yapılır?
Rehabilitasyon merkezi seçimi sırasında Rehberlik Araştırma Merkezi size herhangi bir yönlendirmede bulunmamalıdır. Ancak talebiniz halinde RAM, çevrede bulunan rehabilitasyon merkezlerinin adreslerinin ve telefon numaralarının bulunduğu bir liste verir. Listedeki merkezlerle görüşerek dilediğiniz merkeze kaydınızı yaptırabilirsiniz. Bu konuda evinize ya da ikamet adresinize yakın merkez seçme şartı da bulunmamaktadır. Dilediğiniz rehabilitasyon merkezine kaydınız oluşturulur.
Çocuğunuz Okul Dönemindeyse?
Eğer çocuğunuz okul döneminde ise, size rehabilitasyon merkezine kaydolduğunuz raporun yanında bir de kaynaştırma raporu verilecektir. RAM, çocuk için en az kısıtlayıcı ortamı baz alarak en uygun okula gitmesine karar verir. Bu kapsamda çocuk, kaynaştırma şeklinde kendi sınıfında devam edebileceği gibi, OÇEM (Otizmli Çocuklar Eğitim Merkezi)’ne de gitmesine karar verebilir. Aile, verilen kaynaştırma raporunu okula göstererek işlemlerin yapılmasını sağlamalıdır. Eğer çocuk kendi okulunda kaynaştırma öğrencisi olarak kalacaksa, rapor iletimi RAM ile okul arasında gerçekleşir. Eğer çocuğun yeni bir okula kaydolması söz konusu ise, aile rapor ile birlikte gerekli okula başvurmalıdır.
Tanı Raporu Karşımıza Çıkar Mı?
Bazı durumlarda aslen otizm olmasada, otizm tanısı alınması söz konusu olabilmektedir. Çocuğun uyaran eksikliği, ağır metal birikmesi gibi nedenlerle sahip olduğu takıntı ve göz teması yoksunluğu gibi durumlar, otizm tanısı almasına neden olabilir. Ancak eğitimle çocuğun yaşıtlarını yakalaması ve durumun aslen otizm olmaması koşuluyla, tanının kaldırılması söz konusu olabilir. Burada; gerçek otizmde tanı kaldırılması, mezun olunması gibi durumların mümkün olmayacağının bilinmesi gerekmektedir.
Ancak bahsedildiği şekilde hatalı tanı söz konusu ise, askerlik de dahil olmak üzere hiçbir yerde alınan rapor karşınıza çıkmaz. Rapor kaldırılmışsa, sicil kaydı gibi çocuğun geçmişine resmi evrak olarak işlemez.
Tanı alma sürecinde uygulamanız gereken adımlar bu şekildedir. Bu adımların hiçbirinde ödeme yapmak zorunda değilsiniz. Aile olarak çocuğunuz için hızlı ve güvenilir bir tanı süreci sizleri beklemektedir.
Bu adımlardan sonra çocuğunuzun hem rehabilitasyon merkezine, hem normal okula kaydı tamamlanmış olacaktır.
Unutmayın ki önemli olan, şaşkınlık, inkar, şok gibi adımları –her ne kadar bu duyguları yaşamanız normal olsa da- hızla atlatmanız ve eğitime başlamanızdır.
Otizm tanısı almış çocukların hayatı yakalaması için hızlı bir şekilde eğitime başlaması gerekmektedir.