Özge Filoğlu
Özel Eğitim Öğretmeni
Instagram: @ozgefiloglu_ozelegitim
Twitter: @ozge_ogretmen
Otizmi yaşayan veya bilen herkesin mutlaka en az bir defa duyduğu veya uyguladığı öğretim araçlarıdır etkinlik çizelgeleri. Uygulamalı davranış analizinin ilkelerine dayanan bu çizelgelere devrim yaratan öğretim araçları da denir. Doğru uygulandığında otizmden etkilenen çocuklarımız için alternatif iletişim yöntemi olarak kullanılabileceği gibi birçok etkinliği de yetişkin desteği olmadan yapabilmelerine ve kendi hayatlarını kontrol edebilmelerine olanak sağlar. Kazandırdığı seçim yapabilme, etkinlikleri sıraya koyabilme, etkinlikler arası bağımsız geçiş yapabilme, sosyal ve günlük yaşam becerilerinde bağımsızlaşabilme gibi kazanımlarla da otizmli çocuklarımızın özgürleşmesine destek olur.
Etkinlik çizelgeleri ile başarı sağlamak adına, çizelgenin hazırlanması, belirlenen uygun pekiştireçlerin de desteği ile çocuğa çizelge kullanımının öğretilmesi, uygulama ve genelleme süreçlerinde dikkat edilmesi gereken önemli unsurlar vardır. Öncelikle çocuğumuzun çizelgeyi kullanabilmesi adına gereken, eşleme becerileri, fiziksel yardımı kabul etme, resim-zemin ayırt etme vb. ön koşul becerilere sahip olması gerekmektedir. Çizelgemiz, kapsamlı bir değerlendirme ve beceri analizinin ardından çocuğumuzun performansı ve hazırbulunuşluk düzeyine göre çocuğa uygun becerileri yansıtan görsel ögeler kullanılarak veya yazılı olarak, bir dosya, kitap veya bir kontrol listesi şeklinde hazırlanır. Çizelgede çocuğa sunulan etkinlik alt basamakları ile çok detaylı şekilde ele alınabileceği gibi etkinliği hatırlatan genel bir sembol, resim veya ipucu niteliğinde bir yazı da kullanılabilir. Çocuğumuz sunulan becerinin alt basamaklarını ipucu olmadan gerçekleştirebiliyorsa detaysız, daha genel görsel veya ifadeler kullanmak yeterli olacaktır.
Diyelim eğitimci, ailenin de desteği ve yardımı ile çizelgeyi hazırladı. Yine ailenin desteği ile uygun öğretim yöntemini, her kazanım için uygun ipucunu ve kullanacağı pekiştireç ve pekiştirme tarifesini seçti ve uygulamaya başladı, peki bu aşamadan sonra aileye düşen görevler bitiyor mu? Hayır. Her öğretim sürecinde olduğu gibi sağlıklı sonuçlar almak adına en önemli unsur ailenin ve eğitimcinin işbirliği halinde olup koordine hareket etmesidir. Öğretim ve uygulama ders ile sınırlı kalmaz evde de desteklenirse bu durum sonuç alma süresine ivme kazandıracağı gibi etkinlik çizelgesinin kalıcılığını ve genellemesini de destekleyecektir.