Semra Arslan
Özel Eğitim Öğretmeni
Instagram: @ozelegitimogretmenisemra
Yüksel Birdal
Yaşam Liderliği Eğitim Koordinatörü
Hareket eğitimi; yaşam boyu motor davranışlardaki değişikliklere yol açan deneme fırsatı, cesaretlendirme, yönlendirme ve çevresel faktörün tümüdür (Gallahue, 1982). Temel hareket becerilerinin gelişimi, çocuğun motor gelişiminde temel unsurdur (Mengütay, 1999).
Olağan gelişim gösteren bir çocuk, fiziksel büyüme ve sinir sisteminin gelişimine bağlı olarak hareket becerisini kazanmaktadır (Öztürk, 2009). Çocuklar bu becerileri kazanırken belli aşamalardan geçmektedirler. Örneğin çocuk önce bir nesneye eli ile uzanmayı, sonra nesneyi kendine çekmeyi, bir şeye ya da bir yere ulaşmak için sürünmeyi, emeklemeyi, yürümeyi, koşmayı, zıplamayı, koordinasyon ve denge gerektiren becerileri yapmayı öğrenir. Bu öğrenme, gelişimin ilkelerine dayalı olarak, olgunlaşma ve hazır bulunuşluk seviyesi yeterli düzeye ulaşmış tipik gelişim gösteren çocuklarda kendiliğinden kazanılır. Ancak Otizm Spektrum Bozukluğuna (OSB) sahip bireylerde bu becerilerin çoğu, kendiliğinden gelişmeyebilir ve pek çok otizmli çocuk bu devinimleri (zıplama, sürünme, denge gerektiren becerileri yapma, atma tutma hareketleri, tırmanma vb.) çevreyi gözlem yolu ile kazanmakta güçlük çekebilir. Hareket eğitimi, OSB olan çocuklarda yaşının gerektirdiği tüm motor becerileri bireye kazandırarak vücudunu tanıyabilme, yapabileceği hareketlerin farkına varabilme, alan hakimiyeti, kas gerilimi ve gevşeme mekanizması gibi özelliklerin yanı sıra, çocuğun sinir-kas koordinasyonunu geliştirmeyi, fiziksel uygunluğunu arttırmayı, algısal motor gelişimini, öz denetim ve dikkati geliştirme, sosyal-duygusal gelişimini desteklemeyi, bilişsel farkındalığı ve öğrenme yeteneğinin geliştirilmesini amaç edinir. Hareket eğitimi, yüksek dereceli becerileri geniş hareket alanlarında geliştirmeye yöneliktir. Yapılan araştırmalar ışığında çocuğa göre bireyselleştirilmiş bir hareket eğitim programı ile birlikte çocuğun özgüveninin arttığı, günlük hayatının kolaylaştığı, problemlere daha kolay çözüm ürettiği, daha kolay sosyalleştiği, daha kolay öğrenir hale geldiği ve en önemlisi de öğrendiklerini farklı alanlara genelleme becerisini kazanmasında daha ivmeli bir yol kat ettiği gözlemlenmiştir. Hareket eğitimi, özellikle Otizm Spektrum Bozukluğu görülen çocuklarda erken çocukluk döneminde, Otizm Spektrum Bozukluğu riski görülen bebeklerde, gelişimsel gerilik ve risk grubunda olan erken çocukluk çağındaki çocuklarda, uzmanlarca yapılan değerlendirme ile birlikte diğer gelişim alanlarındaki uzmanlar ile birlikte iş birliği içinde yoğunluğu belirlenerek sürdürülür. Özel eğitim ve hareket eğitimi iş birliği koordineli bir şekilde yürütüldüğünde; akademik beceriler, iletişim becerileri, sosyal beceriler spor ile birleşip tüm alanlarda desteklenmiş, kalıcılığı ve genellemesi sağlanmış olur.
Özel Eğitim Öğretmeni Semra Arslan & Yüksel Birdal
KAYNAKÇA
- Gallahue, D. (1982). Understanding Motor Developent in Children. Jhon, W., Sons, Inc. Canada
- Mengütay, S. (1999). Okul Öncesi ve İlk Okullarda Hareket Gelişimi ve Spor. Tutibay Yayınları , Geliştirilmiş 2. Baskı , Ankara, Ekim 1
- Öztürk, A. (2009), 5-6 Yaş Grubu Çocuklarda Farklı Hareket Eğitim Modellerinin Fiziksel Gelişim ve Fiziksel Uygunluk Özelliklerine Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul