İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi – Çocuk Ve Ergen Ruh Sağlığı Hastalıkları Ana Bilim Dalı öğretim üyesi
Soru-1: “Benim oğlum 12 yaşında, doktora gitmeyi reddediyor. Doktor arkadaşım ise otizm olabileceğini, kesinlikle incelenmesi gerektiğini söylüyor. Ben doktor konusunu açınca oğlum saldırganlaşıyor. Kendisi zamanında konuştu ve duyma ile ilgili sorunu da yok. Ancak bebekliğinden bu yaşa birkaç besinle besleniyor. Yeniliklere kapalı, yeni kıyafet sevmiyor, farklı yemek yemiyor, arkadaş edinmiyor, sorulara kısa cevaplar veriyor, kendisi konuşma başlatmıyor. Yalnızlığı sevdiğini söylüyor, fazla ilgiden hoşlanmıyor. Hiç ders çalışmıyor ancak buna rağmen notları çok iyi. Öğretmenleri çok zeki olduğunu söylüyor ancak derse katılmıyor. Aşırı duygusal. Tırnak ve parmak derilerini yiyor, ellerini ısırıyor, kollarını emerek morartıyor. Fiziksel olarak el kol hareketlerinin becerisi çok düşük. Mesela hala ellerini yıkayamıyor. 12 yaşında ve çok geç kaldık. Bundan sonra başlanacak tedavi ne derece başarılı olur. Bana yol gösterir misiniz?”
Cevap: Anlattığınız tablo “Asperger Sendromu” denilen duruma çok benziyor. Bu durum dil becerileri ve sosyal iletişimleri kısmen daha iyi olan ancak kısıtlı ilgi alanı, rutinde ısrar, değişikliğe direnç gösteren çocuklar ve motor becerileride kötü oluyor. Çocuğunuzu ikna edip bir çocuk psikiyatristine başvurun. Gerekirse fiziksel ve duygusal şiddet uygulamadan doktora gitme konusunda zorlamada bulunabilirsiniz. Bu konuda çocuğunuz üzerinde otoritesi daha belirgin olan birinden (baba, amca, dede, öğretmen vs) yardım alabilirsiniz. Asperger sendromunda işlevsellik genelde iyi olduğu için tanı geç yaşlarda konuluyor. Uygun destek, müdahale ve eğitim ile mevcut zorluklarınız oldukça hafifleyecektir.
Soru-2: Bir buçuk yaşında Atipik otizm tanısı konulan oğlum şuan 5 yaşında bayağı olumlu ilerleme kaydettiğimizin farkındayım. Kreşde çok uyumlu, takıntımız hiç yok, yapboz yapmayı seviyor sayıları tanıyor eğitimdeki öğretmen çok iyi olduğunu söylüyor. Bu yıl eğitimi bıraksak rapor yenilemesek acaba geriye dönüşler olur mu?
Cevap: Çocuğunuzun şu an 5 yaşında olduğu belirtildi. Çocuğunuzda olumlu ilerlemelerin olması oldukça sevindirici. Ancak tanınız yanlış değilse, otizmli çocuklarda ciddi ilerlemeler olsa da bazı hafif, daha az fark edilen belirtiler devam edebiliyor. Genelde otizmde hafif dalgalanmalar olmakla birlikte geriye dönüşler olmamaktadır. Ancak eğitimi bırakmak ciddi bir karar. Mutlaka bir Çocuk Psikiyatrisinden mevcut durumu ve belirti düzeyinin değerlendirilmesi, RAM tarafından da eğitsel olarak değerlendirilmesi ve sonrasında karar verilmesi uygun olacaktır.
Soru-3: Oğlum 5 yaşında pipisini sert yerlere sürtüyor ve kendini terletiyor. 1 senedir boş kalınca yapıyor bunu, atipik tanısı var. Bırak deyince yapmıyor, sonra yine yapıyor ne yapmalıyım?
Cevap: Bu durum “Çocukluk çağı mastürbasyonu” denilen bir durum gibi görünüyor. Otizmli olmayan çocuklarda da aynı oranlarda görülebilmekte. Genelde yeterince uyaranın alınmadığı, çocukla yeterince ilgilenilmediği, çocuğun sıkıldığı dönemlerde görülür. Yeterince doyum sağlayamayan çocuklar bu şekilde kendi kendini uyararak doyum sağlamayı tercih etmektedir. Yapma diye müdahale etmek doğru değildir. Bunun yerine çocukla daha fazla vakit geçirmek, sıkılmasına engel olmak, doyum sağlayacağı, keyif alacağı oyunlar ve aktiviteler planlamak sıklığını azaltır. Bunu kısa süreli yapıyorsa müdahale etmemek, uzun zaman ayırıyorsa kızmadan, ayıplamadan dikkatini başka bir noktaya çekmek gerekmektedir.