Berat Çelik
Özel Eğitim Öğretmeni
Instagram: @beratelik
http://www.beratcelik.com
Otizmde 1-2 yaş arası gerileyen çocuklardan çok sık bahsedilir. Ailelerin çoğu çocuklarının 1-2 yaşına kadar normal geliştiğini, ne olduysa bu yaş aralığında bir gerileme olduğunu söylerler. Sonra da kendilerince çeşitli sebepler bulurlar.
Meslek hayatımdaki 13 yılın yanı sıra özellikle son 3 yıldır Ankara’da, Otizm Vakfında yüzlerce aile ile görüşme yaptım. Halen daha yapıyorum. Çocuklarının sonradan gerilediğini iddia eden aile sayısı hiç de azımsanacak ölçüde değil. Bu aileler genellikle, çocuklarının; 1 yaştan sonra göz kontağı varken kaybolduğu, adına bakarken artık bakmadığı, birkaç kelimesi varken artık olmadığı gibi söylemlerde bulunurlar. Buna sebep olarak da genelde kendi yaşamlarından sebepler söylerler:
Anne-baba olarak şiddetli geçimsizliğimiz vardı, acaba ondan mı etkilendi?
Orta-kulak iltihabıyla çok uğraştık, ondan mı oldu?
Bir ameliyat geçirdi, uzun süre ilaç kullandı, ondan mı oldu?
Bakıcı çok TV izletti, ondan mı geriledi?
Tek çocuk olarak büyüdü, ondan mı geriledi?
Buna benzer söylemler uzayıp gider.
Çoğu aile, ilk başlarda bu sebeplere kendilerini inandırırlar. Halbuki bizim için hikaye hep aynıdır. Yeni bir otizm vakası daha… Aslında bunların hiçbiriyle otizmin doğrudan bir alakası yoktur. Hatta (bilimsel değeri olmayan) aşı teorisinin kendine en çok güç bulduğu çocuklar bu çocuklardır. Değerli aileler öncelikle şunu bilmeliyiz: Otizm bir şekilde anne karnında oluşuyor. Bunun için öncelikle ailede genetik yatkınlık olması gerekiyor. Bu genetik yatkınlığı olan insanlar obezite, diyabet, tüp bebek, sigara, alkol, radyasyon, hamilelikte ilaç-ateşli hastalık, çevre kirliliği, ileri yaşta çocuk sahibi olma, doğal beslenme ve doğal gıdalardan uzaklaşılması vb. çoğaltabileceğimiz çevresel koşullarla karşılaştığında otizm ortaya çıkıyor. Ancak genetik yatkınlık çok büyük bir paya sahip… Çünkü aynı koşullarda herkesin otizmli çocuğu olmuyor… Zamanla DNA’mız bozuluyor, mutasyona uğruyoruz. Buna örnek; hamileyken sigara içen kadının çocuğu diyelim ki otizmli olmuyor, ama o çocuğun DNA’sı bozuluyor. O çocuk büyüyüp çocuk sahibi olduğunda, çocuğunun otizmli olma ihtimali % 53 artıyor (İngiltere araştırması). Bunun gibi olumsuz çevresel koşullarla DNA’mız bozuluyor. DNA’mız bozuldukça otizm ya da başka sağlık problemleri artıyor. Bu konuya böyle bakmak gerekiyor.
Modern yaşamın getirisi kadar götürüsü de var maalesef… Yani aslında ailelerin kendilerince ürettikleri yukarıdaki maddelerin hiçbirinin aslında otizmin sebebinde payı yok. Bilimsel olarak bakarsak bazı otizmliler baştan beri otizmin özelliklerini taşırken, bazı otizmlilerde ise zamanla otizm belirtileri ortaya çıkmaya başlar ve bu belirtiler gittikçe artar. Kimi çocukta beyindeki bozulma hemen etkisini gösterirken, kimisinde bu etki yavaş yavaş ortaya çıkmakta ve çocuk yetilerini zamanla kaybedebilmektedir. Çocuk bir regresyon (gerileme) yaşamaktadır. Bu nedenle bazı uzmanlar bu duruma regresif otizm derler. Bu durum aileleri epeyce telaşlandırır. Ancak bu gerileme hayat boyu devam etmez. 3 yaş civarında çocuğun göstereceği otizm belirtilerinin çoğu ortaya çıkmış olur ve nasıl seyredeceği az çok anlaşılır.
Ailelerin merak ettiği ‘ne oluyor da çocuk yapabildiklerini yapamaz hale geliyor’ sorusunun cevabı henüz net olarak belli değil maalesef. Ama sonuç değişmiyor: otizm ve özel eğitim…
Bu konu, böylelikle biraz daha netlik kazanır diye düşünüyorum. Bu detaylar araştırmacıların konusu. Aileler için ise söylediğim gibi regresif olsa da olmasa da sonuç otizm. Regresif olup olmaması şimdilik bir şey ifade etmiyor…
Bu yazıyı özellikle çocukları bu şekilde olan ve (tanı aşamasında) kafası karışmış aileler için hazırladım.